Những điểm nổi bật của Luật Nhà giáo

Ngày 16 tháng 06, Quốc hội khóa XV đã chính thức thông qua Luật Nhà giáo - đạo luật chuyên ngành đầu tiên quy định đầy đủ về vị trí pháp lý, quyền, nghĩa vụ và các chính sách đối với nhà giáo. Luật gồm 9 chương, 42 điều và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026, với mục tiêu tạo sự đột phá trong việc chăm lo, tôn vinh và phát triển đội ngũ nhà giáo - lực lượng then chốt của sự nghiệp giáo dục nước nhà. Một số điểm nổi bật của Luật nhà giáo bao gồm: 

1. Lần đầu xác lập vị trí pháp lý đầy đủ cho nhà giáo: 

Một trong những điểm mới quan trọng của Luật Nhà giáo là xác lập vị trí pháp lý rõ ràng và đẩy đủ cho nhà giáo, bao gồm cả ở cơ sở giáo dục công lập và ngoài công lập. Theo đó, nhà giáo trong các cơ sở giáo dục ngoài công lập được công nhận là người hành nghề đặc thù, có chuẩn nghề nghiệp, có quyền và nghĩa vụ tương đồng với nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập - thay vì chỉ được coi là người lao động theo hợp đồng như trước đó. 

Luật cùng khẳng định quyền được tôn trọng, bảo vệ danh dự và nhân phẩm của nhà giáo; đồng thời bổ sung quy định cẩm tổ chức, cá nhân phát tán thông tin chưa có kết luận của cơ quan chức năng. Cơ chế xử lý nghiêm các hành vi xúc phạm danh dự, uy tín của thầy cô là bước tiến mạnh mẽ nhằm giữ gìn, bảo vệ môi trường giáo dục an toàn, văn minh. 

2. Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp:

Luật Nhà giáo quy định: "Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp" và giao Chính phủ quy định chi tiết về chính sách tiền lương đối với nhà giáo. Đây là căn cứ quan trọng để Chính phủ có những quy định điều chỉnh liên quan đến tiền lương của nhà giáo bảo đảm chủ trường "xếp cao nhất". 

Tại Dự thảo Nghị định quy định chính sách tiền lương, phụ cấp, chế độ hỗ trợ, thu hút đối với nhà giáo trong hồ sơ dự án Luật Nhà giáo, Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến tham mưu Chính phủ xếp lại bảng lương của một số chức danh nhà giáo nhưu giáo viên mầm non, phổ thông, dự bị đại học, giáo viên giáo dục nghề nghiệp hạng IV....để đảm bảo thống nhất về bảng lương áp dụng đối với các chức danh nghề nghiệp viên chức nhà giáo và viên chức các ngành, lĩnh vực khác; đồng thời đảm bảo mức sống của nhà giáo, giúp nhà giáo an tâm công tác và cống hiến cho sự nghiệp giáo dục của đất nước. 

Ngoài ra, Nhà giáo còn được hưởng thêm các khoản phụ cấp đặc thù, trách nhiệm, ưu đãi, trợ cấp vùng khó khăn, trợ cấp giáo dục hòa nhập, thâm niêm,...góp phần nâng cao thu nhập toàn diện. 

3. Chính sách bảo vệ, hỗ trợ, thu hút nhân lực chất lượng cao: 

Luật Nhà giáo mở rộng và hợp nhất hệ thống chính sách hỗ trợ: hỗ trợ nhà ở công vụ hoặc tiền thuê nhà cho giáo viên tại vùng đặc biệt khó khăn; Trợ cấp sức khỏe định kỳ, đào tạo - bồi dưỡng nghề nghiệp cho tất cả nhà giáo, không phân biệt công lập và ngoài công lập; Ưu tiên trong tuyển dụng, điều động, tiếp nhận đối với nhà giáo công tác tại vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; Thu hút người có trình độ cao, kỹ năng nghề giỏi tham gia giảng dạy, nhất nhà trong các lĩnh vực chiến lược như khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, giáo dục nghề nghiệp. 

Luật Nhà giáo điều chỉnh kéo dài thời gian làm việc khi đến tuổi nghỉ hưu đối với nhà giáo có học hàm học vị cao, bao gồm giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, làm việc trong lĩnh vực đặc thù. Chế độ nghỉ hưu ở tuổi cao hơn được thực hiện khi cơ sở giáo dục có nhu cầu và nhà giáo có đủ sức khỏe, tự nguyện và đáp ứng tiêu chuẩn, điều kiện của cơ sở giáo dục. Thời gian nghỉ hưu ở tuổi cao hơn được quy định: i) không quá 05 tuổi đối với nhà giáo có trình độ tiến sĩ; ii) không quá 07 tuổi đối với nhà giáo cho chức danh phó giáo sư; và iii) không quá 10 tuổi đối với nhà giáo có chức danh giáo sư. Trong thời gian thực hiện ché độ nghỉ hưu ở tuổi cao hơn, nhà giáo không giữ chức vụ quản lý. 

4. Chuẩn hóa đội ngũ - bảo đảm chất lượng giáo dục: 

Luật Nhà giáo thống nhất hai hệ thống tiêu chuẩn (chuẩn nghề nghiệp và tiêu chuẩn chức danh) thành một hệ thống duy nhất: Chức danh gắn với chuẩn năng lực nghề nghiệp, áp dụng cho cả công lập và ngoài công lập. Chuẩn nghề nghiệp nhà giáo được sử dụng trong tuyển dụng, bố trí, đánh giá, đào tạo bồi dưỡng đối với nhà giáo; xây dựng và thực hiện chính sách phát triển đội ngũ nhà giáo. Điều này góp phần tạo ra mặt bằng chất lượng chung, góp phần bình đẳng trong tiếp cận giáo dục chất lượng giữa các nhóm học sinh. 

5. Tăng quyền tự chủ cho cơ sở giáo dục và giao quyền chủ động cho ngành Giáo dục:

Theo quy định của Luật Nhà giáo, người đứng đầu các cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập, cơ sở giáo dục đại học công lập không phân biệt mức độ được giao quyền tự chủ, đều có quyền chủ động trong công tác tuyển dụng nhà giáo. Bộ Giáo dục và Đào tạo được giao thẩm quyền tuyển dụng nhà giáo trong các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên; và có quyền điều động nhà giáo bảo đảm vai trò của ngành Giáo dục trong việc chủ động điều tiết nhà giáo giữa các cơ sở giáo dục. 

Việc giao thẩm quyền cho ngành Giáo dục trong tuyển dụng, sử dụng nhà giáo là giải pháp quan trọng nhằm tháo gỡ những điểm nghẽn về chính sách đối với nhà giáo, đặc biệt giải quyết vấn đề thừa thiếu đội ngữ; chủ động điều phối, hoạch định các kế hoạch phát triển đội ngũ ngắn hạn, trung hạn và dài hạn trong tương lai